Voeding en gezondheid

Onderzoeksvraag:
Verlaagt krachttraining de bloeddruk?

Studieopzet:
Dit overzichtsartikel bevatte 5 RCT’s met 201 deelnemers.

Resultaten en conclusies:
De onderzoekers vonden dat krachttraining de systolische bloeddruk (bovendruk) van prehypertensieve en hypertensieve mensen significant met 8.2 mmHg [95% BI = -10.9 tot -5.5, I2 = 22.5%] verlaagde.

De onderzoekers vonden dat krachttraining de diastolische bloeddruk (onderdruk) van prehypertensieve en hypertensieve mensen significant met 4.1 mmHg [95% BI = -6.3 tot -1.9, I2 = 46.5%] verlaagde.

De onderzoekers concludeerden dat krachttraining de bloeddruk van prehypertensieve en hypertensieve mensen (mensen met een hoge bloeddruk) verlaagde. 

Oorspronkelijke titel:
Resistance training alone reduces systolic and diastolic blood pressure in prehypertensive and hypertensive individuals: meta-analysis by de Sousa EC, Abrahin O, […], Vieira RP.

Link:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28769100

Extra informatie van El Mondo:
Lees hier meer over het verlagen van de bloeddruk en krachttraining.

Onderzoeksvraag:
Verlaagt het hebben van een hoog plasma/serum n-3 PUFA-gehalte de kans op het krijgen van het metabole syndroom?

Studieopzet:
Dit overzichtsartikel bevatte 7 patiënt-controle studies en 20 cross-sectionele studies.  
Er was geen publicatie bias.

Resultaten en conclusies:
De onderzoekers vonden dat een hoger plasma/serum n-3 PUFA-gehalte, met name DPA en DHA de kans op het krijgen van het metabole syndroom significant met 37% [gepoolde OR = 0.63, 95% BI = 0.49-0.81, I2 = 72.4%] verlaaagde.

De onderzoekers vonden dat het eten van veel n-3 PUFA of vis de kans op het krijgen van het metabole syndroom niet significant verlaagde.

De onderzoekers concludeerden een hoger plasma/serum n-3 PUFA-gehalte, met name DPA en DHA de kans op het krijgen van het metabole syndroom verlaagde.

Oorspronkelijke titel:
n-3 Polyunsaturated Fatty Acids and Metabolic Syndrome Risk: A Meta-Analysis by Guo XF, Li X, […], Li D.

Link:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5537818/

Extra informatie van El Mondo:
Vind hier meer studies over het metabole syndroom en n-3 PUFA. DPA en DHA zijn n-3 PUFA, die in vis zitten. Deze vissen bevatten veel DHA.

Deze maaltijden en producten uit de supermarkt zijn geschikt voor mensen met overgewicht.

Heb ik overgewicht? Zo ja, hoeveel kg mag ik verantwoord afvallen?

Een hoog plasma/serum n-3 PUFA-gehalte wordt verkregen door veel vis te eten en/of visoliesupplementen te slikken.

Deze maaltijden bevatten veel DHA.

Onderzoeksvraag:
Is er een verband tussen de inname van choline of betaïne via voeding en de kans op het krijgen cardiovasculaire incidenten en doodgaan aan hart- en vaatziekten?

Studieopzet:
Dit overzichtsartikel bevatte 6 prospectieve cohort studies met in totaal 18076 cardiovasculaire incidenten, 5343 cardiovasculaire doden (dood aan hart- en vaatziekten) onder 184010 deelnemers.

Er was geen heterogeniteit tussen de studies.

Resultaten en conclusies:
De onderzoekers vonden geen verband tussen de inname van choline via voeding en de kans op het krijgen cardiovasculaire incidenten [RR = 1.00, 95% CI = 0.98-1.02].

De onderzoekers vonden geen verband tussen de inname van betaïne via voeding en de kans op het krijgen cardiovasculaire incidenten [RR = 0.99, 95% CI = 0.98-1.01].

De onderzoekers vonden geen verband tussen de inname van choline via voeding en de kans op doodgaan aan hart- en vaatziekten [RR = 1.09, 95% CI = 0.89-1.35].

De onderzoekers concludeerden dat er geen verband bestond tussen de inname van choline of betaïne via voeding en de kans op het krijgen cardiovasculaire incidenten en doodgaan aan hart- en vaatziekten.

Oorspronkelijke titel:
Dietary Choline and Betaine and Risk of CVD: A Systematic Review and Meta-Analysis of Prospective Studies by Meyer KA and Shea JW.

Link:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28686188

Extra informatie van El Mondo:
Vind hier meer studies over hart- en vaatziekten, choline en betaïne.
Deze maaltijden en producten uit de supermarkt zijn geschikt voor hartpatiënten. 

 

Onderzoeksvraag:
Heeft lijnzaad een positief effect op de lichaamssamenstelling, zoals lichaamsgewicht en BMI?

Studieopzet:
Dit overzichtsartikel bevatte 45 RCT’s.

Resultaten en conclusies:
De onderzoekers vonden dat lijnzaad het lichaamsgewicht met 0.99 kg [WMD = -0.99 kg, 95% BI = -1.67 tot-0.31, p = 0.004] deed dalen.

De onderzoekers vonden dat lijnzaad het BMI met 0.30 kg/m² [WMD = -0.30 kg/m², 95% BI = -0.53 tot -0.08, p = 0.008] deed dalen.

De onderzoekers vonden dat lijnzaad de buikomtrek met 0.80 cm [WMD = 0.80 cm, 95% BI = -1.40 tot -0.20, p = 0.008] deed dalen.

De onderzoekers vonden in de subgroepenanalyses dat minimaal 30 gram lijnzaad per dag, een positief effect had op de lichaamssamenstelling (zoals daling van het BMI of daling van de buikomtrek). Dit positief effect werd ook teruggevonden voor studies langer dan 12 weken en bij deelnemers met een BMI van minstens 27 kg/m².

De onderzoekers concludeerden dat minimaal 30 gram lijnzaad per dag gedurende minimaal 12 weken, het lichaamsgewicht, het BMI en de buikomtrek van mensen met een BMI van minstens 27 kg/m² deed dalen.

Oorspronkelijke titel:
The effect of flaxseed supplementation on body weight and body composition: a systematic review and meta-analysis of 45 randomized placebo-controlled trials by Mohammadi-Sartang M, Mazloom Z, […], Totosy de Zepetnek JO.

Link:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28635182

Extra informatie van El Mondo:
Vind hier meer studies over overgewicht.

Deze maaltijden en producten uit de supermarkt zijn geschikt voor mensen met overgewicht.

Deze maaltijd bevat lijnzaad.

Heb ik overgewicht? Zo ja, hoeveel kg mag ik verantwoord afvallen?

Mensen met overgewicht zijn mensen met een BMI van 25 kg/m² of hoger.

Onderzoeksvraag:
Is er een verband tussen het drinken van alcohol en het krijgen van hartfalen?

Studieopzet:
Dit overzichtsartikel bevatte 13 prospectieve cohort studies met 13738 mensen met hartfalen onder 355804 deelnemers.

Resultaten en conclusies:
De onderzoekers vonden dat 0.1-7 glazen alcoholische drank per week, het risico op het krijgen van hartfalen significant met 14% [RR = 0.86, 95% BI = 0.81-0.90] verlaagde. Dit significant verlaagde risico werd echter niet teruggevonden voor zowel 7.1-14 glazen alcoholische drank per week, voor 14.1-28 glazen alcoholische drank per week en als meer dan 28 glazen alcoholische drank per week.

De onderzoekers vonden dat ex-drinkers een significant verhoogde risico van 22% op het krijgen van hartfalen hadden vergeleken met niet drinkers of gelegenheidsdrinkers.

De onderzoekers concludeerden dat 0.1-7 glazen alcoholische drank per week, het risico op het krijgen van hartfalen verlaagde en ex-drinkers hadden een verhoogde risico op het krijgen van hartfalen.

Oorspronkelijke titel:
Alcohol consumption and risk of heart failure: Meta-analysis of 13 prospective studies by Susanna C. Larsson, […], Alicja Wolk

Link:
http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0261561417301681

Extra informatie van El Mondo:
Vind hier meer studies over hart- en vaatziekten en alcoholconsumptie.
Deze maaltijden en producten uit de supermarkt zijn geschikt voor hartpatiënten. 

Onderzoeksvraag:
Hebben volwassenen met overgewicht (BMI>25) of obesitas (BMI>30) baat bij het slikken van n-3 PUFA supplementen?

Studieopzet:
Dit overzichtsartikel bevatte 11 RCT’s met in totaal 617 deelnemers.  

Resultaten en conclusies:
De onderzoekers vonden voor gewichtsverlies geen significant verschil tussen het slikken van n-3 PUFA supplementen en de placebo [WMD = 0.00, 95% BI = -0.42 tot 0.43, p = 0.99].

De onderzoekers vonden dat het slikken van n-3 PUFA supplementen het triglyceridengehalte significant deed dalen ten opzichte van de placebo [STDMD = -0.59, 95% BI = -0.93 tot -0.25, p = 0.0007].

De onderzoekers vonden dat het slikken van n-3 PUFA supplementen de buikomtrek significant deed dalen ten opzichte van de placebo [WMD = -0.53, 95% BI = -0.90 tot -0.16, p = 0.005].

De onderzoekers vonden voor zowel het BMI, plasma totale cholesterol-, LDL- en HDL-cholesterrolgehalte en het nuchter bloedsuikergehalte geen significant verschil tussen het slikken van n-3 PUFA supplementen en de placebo.

De onderzoekers concludeerden dat het slikken van n-3 PUFA supplementen het triglyceridengehalte (bloedvetgehalte) en de buikomtrek van volwassenen met overgewicht of obesitas deed dalen.

Oorspronkelijke titel:
Efficacy of Omega-3 Polyunsaturated Fatty Acids Supplementation in Managing Overweight and Obesity: A Meta-Analysis of Randomized Clinical Trials by Zhang YY, Liu W, […], Tian HM.

Link:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28112774

Extra informatie van El Mondo:
Vind hier meer studies over overgewicht en n-3 PUFA.

Deze maaltijden en producten uit de supermarkt zijn geschikt voor mensen met overgewicht.

Heb ik overgewicht? Zo ja, hoeveel kg mag ik verantwoord afvallen?
 

Onderzoeksvraag:
Het effect van groene thee op het vetmetabolisme (vetstofwisseling) is tegenstrijdig en daarom werd dit overzichtsartikel uitgevoerd.

Verbetert het drinken van thee de vetstofwisseling?

Studieopzet:
Dit overzichtsartikel bevatte 21 RCT’s met in totaal 1704 mensen met overgewicht of obesitas.

Resultaten en conclusies:
De onderzoekers vonden dat het drinken van groene thee het plasma totale cholesterolgehalte van mensen met overgewicht of obesitas significant met 3.38 mg/dL [WMD = -3.38 mg/dL, 95% BI = -6.42 tot -0.33 mg/dL] verlaagde.

De onderzoekers vonden dat het drinken van groene thee het plasma LDL-cholesterolgehalte (slecht cholesterol) van mensen met overgewicht of obesitas significant met 5.29 mg/dL [WMD = -5.29 mg/dL, 95% BI = -7.92 tot -2.66 mg/dL] verlaagde.

De onderzoekers vonden dat het drinken van groene thee geen effect had op zowel het plasma HDL-cholesterolgehalte (goed cholesterol) als het triglyceridengehalte van mensen met overgewicht of obesitas.

De onderzoekers concludeerden dat het drinken van groene thee zowel het plasma totale cholesterolgehalte als het LDL-cholesterolgehalte van mensen met overgewicht of obesitas verlaagde.  

Oorspronkelijke titel:
Effects of green tea on lipid metabolism in overweight or obese people: A meta-analysis of randomized controlled trials by Fen Y, Hui D, [...], Fu Er L.

Link:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28636182

Extra informatie van El Mondo:
Vind hier meer studies over overgewicht, cholesterol en groene theeconsumptie.

Deze maaltijden en producten uit de supermarkt zijn geschikt voor mensen met overgewicht.
 

Onderzoeksvraag:
Verlaagt het eten van flavonoïden de kans op doodgaan (=mortaliteit)?

Studieopzet:
Dit overzichtsartikel bevatte 22 prospectieve cohort studies.

Resultaten en conclusies:
De onderzoekers vonden dat een hoge consumptie van flavonoïden vergeleken met een lage, de kans op doodgaan aan alle oorzaken significant met 26% [risk ratio = 0.74, 95% BI =  0.55-0.99] verlaagde.

De onderzoekers vonden dat elke verhoging met 100 mg flavonoïden per dag via voeding, de kans op doodgaan aan alle oorzaken significant met 6% verlaagde.

De onderzoekers vonden dat elke verhoging met 100 mg flavonoïden per dag via voeding, de kans op doodgaan aan hart- en vaatziekten significant met 4% verlaagde.

De onderzoekers vonden in de subgroepenanalyses dat het significant verlaagde risico gevonden werd in de volgende flavonoïdensubgroepen: de flavonolen, flavonen, flavanonen, anthocyanidinen en proanthocyanidinen.

De onderzoekers concludeerden dat een hoge consumptie van flavonoïden, ten minste 100 mg flavonolen, flavonen, flavanonen, anthocyanidinen of proanthocyanidinen per dag, de kans op doodgaan aan zowel alle oorzaken als hart- en vaatziekten verlaagde.

Oorspronkelijke titel:
Dietary Flavonoid and Lignan Intake and Mortality in Prospective Cohort Studies: Systematic Review and Dose-Response Meta-Analysis by Grosso G, Micek A, […], Giovannucci EL.

Link:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28472215

Extra informatie van El Mondo:
Vind hier meer studies over hart- en vaatziekten en flavonoïden.  
Welke producten 100 mg flavonoïden leveren, kunt u hier opzoeken.

 

Onderzoeksvraag:
Verlaagt het slikken van kalium de  bloeddruk van mensen met een hoge bloeddruk (140/90 mmHg)?

Studieopzet:
Dit overzichtsartikel bevatte 23 RCT’s met in totaal 1213 mensen met een hoge bloeddruk. De studieduur was minimaal 4 weken.

Er was geen publicatie bias.

Resultaten en conclusies:
De onderzoekers vonden dat het slikken van kalium de systolische bloeddruk (bovendruk) van mensen met een hoge bloeddruk significant met 4.25 mmHg [95% BI = -5.96 tot -2.53, I2 = 41%] verlaagde.

De onderzoekers vonden dat het slikken van kalium de diastolische druk (onderdruk) van mensen met een hoge bloeddruk significant met 2.54 mmHg [95% BI = -4.05 tot -1.02, I2 = 65%] verlaagde.

De onderzoekers vonden dat het slikken van kalium de systolische bloeddruk van Amerikanen met een hoge bloeddruk significant met 2.64 mmHg [95% BI = -5.25 tot -0.03] verlaagde.

De onderzoekers vonden dat het slikken van kalium de systolische bloeddruk van Europeanen met een hoge bloeddruk significant met 4.56 mmHg [95% BI = -6.51 tot -2.62] verlaagde.

De onderzoekers vonden dat het slikken van kalium de systolische bloeddruk van Aziaten met een hoge bloeddruk significant met 5.21 mmHg [95% BI = -9.63 tot -0.79] verlaagde.

De onderzoekers vonden een dosisafhankelijk verband tussen het slikken van kalium en het verlagen van de bloeddruk.

De onderzoekers concludeerden dat het slikken van kalium gedurende minimaal 4 weken de bloeddruk van mensen met een hoge bloeddruk verlaagde.

Oorspronkelijke titel:
Oral potassium supplementation for management of essential hypertension: A meta-analysis of randomized controlled trials by Poorolajal J, Zeraati F, […], Maleki A.

Link:
http://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0174967

Extra informatie van El Mondo:
Vind hier meer studies over het verlagen van de bloeddruk en kalium.

Onderzoeksvraag:
Verlaagt magnesium de  bloeddruk?

Studieopzet:
Dit overzichtsartikel bevatte 10 cohort studies met 20119 mensen met een hoge bloeddruk onder 180566 deelnemers.

De hoeveelheid magnesium via voeding varieerde tussen 96 en 425 mg per dag en het serum magnesiumgehalte varieerde tussen 0.66 en 0.95 mmol/L.

Er was geen publicatie bias.

Resultaten en conclusies:
De onderzoekers vonden dat het eten van veel magnesium vergeleken met weinig, de kans op het krijgen van een hoge bloeddruk significant met 8% [RR = 0.92, 95% BI = 0.86-0.98, I2  = 0%, p = 0.48] verlaagde.

De onderzoekers vonden dat elke verhoging met 100 mg magnesium via voeding per dag, de kans op het krijgen van een hoge bloeddruk significant met 5% [RR = 0.95, 95% BI = 0.90-1.00, I2 = 39.3%, p = 0.13] verlaagde.

De onderzoekers vonden geen verband tussen het serum magnesiumgehalte en het verlagen van de bloeddruk [RR = 0.91, 95% BI = 0.80-1.02 p = 0.10, I2 = 0%, p = 0.48].

De onderzoekers concludeerden dat het eten van veel magnesium, minimaal 100 mg per dag, de kans op het krijgen van een hoge bloeddruk verlaagde.

Oorspronkelijke titel:
Dose-response relationship between dietary magnesium intake, serum magnesium concentration and risk of hypertension: a systematic review and meta-analysis of prospective cohort studies by Han H, Fang X, […], Cao Y.

Link:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5420140/

Extra informatie van El Mondo:
Vind hier meer studies over hart- en vaatziekten en magnesium.

Onderzoeksvraag:
Verhoogt het eten van eieren de kans op het krijgen van hartfalen?

Studieopzet:
Dit overzichtsartikel bevatte 4 prospectieve cohort studies met in totaal 105999 deelnemers waarvan 5059 mensen met hartfalen.

Er was geen publicatie bias.

Resultaten en conclusies:
De onderzoekers vonden dat het eten 1 of meer eieren per dag, de kans op het krijgen van hartfalen significant met 25% [gepoolde RR = 1.25, 95% BI = 1.12-1.39, p = 0.00, I2 = 0%] verhoogde. Dit significant verhoogde risico bleef gehandhaafd in de sensitiviteitsanalyses.

De onderzoekers concludeerden dat het eten 1 of meer eieren per dag, de kans op het krijgen van hartfalen verhoogde.

Oorspronkelijke titel:
Egg Consumption and Incidence of Heart Failure: A Meta-Analysis of Prospective Cohort Studies by Khawaja O, Singh H, […], Djoussé L.

Link:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5367008/

Extra informatie van El Mondo:
Vind hier meer studies over hart- en vaatziekten en het eten van eieren.

Hartpatiënten worden aangeraden deze producten uit de supermarkt te eten

Onderzoeksvraag:
Verlaagt het eten van yoghurt de kans op het krijgen van hart- en vaatziekten?

Studieopzet:
Dit overzichtsartikel bevatte 9 prospectieve cohort studies met in totaal 291236 deelnemers. De inname van yoghurt werd bepaald aan de hand van food-frequency questionnaire (FFQ). De follow-up duur (de duur van de studie) was gemiddeld meer dan 10 jaar.

Er was geen publicatie bias.

Resultaten en conclusies:
De onderzoekers vonden dat het eten van veel yoghurt vergeleken met weinig, de kans op het krijgen van hart- en vaatziekten niet significant met 1% [RR = 1.01, 95% BI = 0.95-1.08, I2 = 52%] verhoogde.

De onderzoekers vonden in dosisafhankelijke analyses dat het eten van minimaal 200 gram yoghurt per dag, de kans op het krijgen van hart- en vaatziekten significant met 8% [RR = 0.92, 95% BI = 0.85-1.00] verlaagde.

De onderzoekers concludeerden dat het eten van minimaal 200 gram yoghurt per dag, de kans op het krijgen van hart- en vaatziekten verlaagde.

Oorspronkelijke titel:
Consumption of Yogurt and the Incident Risk of Cardiovascular Disease: A Meta-Analysis of Nine Cohort Studies by Wu L and Sun D.

Link:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5372978/

Extra informatie van El Mondo:
Vind hier meer studies over hart- en vaatziekten en het eten van zuivelproducten.
Hartpatiënten worden aangeraden deze producten uit de supermarkt te eten.

Onderzoeksvraag:
Verlaagt het eten van sesamzaad de bloeddruk?

Studieopzet:
Dit overzichtsartikel bevatte 8 gecontroleerde studies in mensen met in totaal 843 deelnemers.  

Resultaten en conclusies:
De onderzoekers vonden dat het eten van sesamzaad de systolische bloeddruk significant met 3.23 mmHg [95% BI = -5.67 tot -0.79, I2 = 33%] verlaagde.

De onderzoekers vonden dat het eten van sesamzaad de diastolische bloeddruk niet significant met 2.08 mmHg [95% BI = -4.85 tot 0.69, I2 = 62%] verlaagde.

De onderzoekers concludeerden dat het eten van sesamzaad de systolische bloeddruk (bovendruk) maar niet de diastolische bloeddruk (onderdruk) verlaagde.

Oorspronkelijke titel:
Can sesame consumption improve blood pressure? A systematic review and meta-analysis of controlled trials by Khosravi-Boroujeni H, Nikbakht E, [...], Khalesi S.

Link:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28387047

Extra informatie van El Mondo:
Vind hier meer studies over hart- en vaatziekten en het verlagen van de bloeddruk.

Onderzoeksvraag:
Verlaagt het vetzuur CLA het nuchter glucosegehalte en de buikomtrek?

Studieopzet:
Dit overzichtsartikel bevatte 32 RCT’s.

Resultaten en conclusies:
De onderzoekers vonden dat het slikken van CLA het nuchter glucosegehalte niet significant met 0.075 mg/dL verlaagde [SMD = 0.075 mg/dL, 95% BI = -0.099 tot 0.249, p = 0.399]. Niet significant wil zeggen, er is geen verband bij een 95% betrouwbaarheid.

De onderzoekers vonden dat het slikken van CLA de buikomtrek niet significant met 0.149 cm verlaagde [SMD = -0.149 cm, 95% BI = -0.522 tot 0.225, p = 0.435].

De onderzoekers vonden dat voedsel verrijkt met CLA het nuchter glucosegehalte niet significant met 0.126 mg/dL verlaagde [SMD = 0.126 mg/dL, 95% BI = -0.100 tot 0.352, p = 0.274].

De onderzoekers vonden dat voedsel verrijkt met CLA de buikomtrek niet significant met 0.233 cm verlaagde [SMD = -0.233 cm, 95% BI = -0.625 tot 0.159, p = 0.244].

De onderzoekers concludeerden dat zowel het slikken van CLA als het eten van voedsel verrijkt met CLA het nuchter glucosegehalte en de buikomtrek niet verlaagde.

Oorspronkelijke titel:
Effect of conjugated linoleic acid as a supplement or enrichment in foods on blood glucose and waist circumference in humans: A meta-analysis by Rahbar AR, Ostvar A, […], Rahbar A.

Link:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28176632

Extra informatie van El Mondo:
Vind hier meer studies over overgewicht en vetconsumptie.
CLA staat voor geconjugeerd linolzuur (engels: Conjugated Linoleic Acid, 9-cis-1-trans-octadecadieenzuur). Het is een trans isomeer van het vetzuur linolzuur. Dat wil zeggen dat het net als linolzuur een meervoudig onverzadigd omega-6 vetzuur is, maar in plaats van een kromme vetzuurketen (cis) een rechte (trans) keten heeft.

Chemische structuren van CLA.

Mensen met overgwicht hebben vaak een hoger nuchter glucosegehalte en een groter buikomtrek.

Deze maaltijden en producten uit de supermarkt zijn geschikt voor mensen met overgewicht.
 

Onderzoeksvraag:
Verlaagt het eten van veel lycopeen of het hebben van een hoge lycopeenbloedwaarde de kans op het krijgen van hart- en vaatziekten?

Studieopzet:
Dit overzichtsartikel bevatte 14 observationele studies.

Resultaten en conclusies:
De onderzoekers vonden dat het eten van veel lycopeen de kans op het krijgen van hart- en vaatziekten significant met 13% [risk ratio = 0.87, 95% BI = 0.79-0.96] verlaagde. Significant wil zeggen, er is een verband bij een 95% betrouwbaarheid.

De onderzoekers vonden dat een hoge lycopeenbloedwaarde de kans op het krijgen van hart- en vaatziekten significant met 26% [risk ratio = 0.74, 95% BI = 0.62-0.87] verlaagde. Significant want risk ratio van 1 zat niet in de 95% BI van 0.62 tot 0.87. Risk ratio van 1 betekent geen risico/verband.

De onderzoekers vonden dat het eten van veel lycopeen de kans op het krijgen van coronaire hartziekten significant met 13% [risk ratio = 0.87, 95% BI = 0.76-0.98] verlaagde. Echter, dit significant verlaagde risico verdween bij een hoge lycopeenbloedwaarde.

De onderzoekers vonden dat het eten van veel lycopeen de kans op het krijgen van een beroerte significant met 17% [risk ratio = 0.83, 95% BI = 0.67-0.96] verlaagde.

De onderzoekers vonden dat een hoge lycopeenbloedwaarde de kans op het krijgen van een beroerte significant met 35% [RR = 0.65, 95% BI = 0.42-0.87] verlaagde.

De onderzoekers concludeerden dat zowel het eten van veel lycopeen als het hebben van een hoge lycopeenbloedwaarde de kans op het krijgen van hart- en vaatziekten (waaronder coronaire hartziekten en beroerte) verlaagde.

Oorspronkelijke titel:
Lycopene and risk of cardiovascular diseases: A meta-analysis of observational studies by Song B, Liu K, […], Xu Y.

Link:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28318092

Extra informatie van El Mondo:
Vind hier meer studies over hart- en vaatziekten en lycopeen.
Een hoge lycopeenbloedwaarde wordt verkregen door veel lycopeen te eten en/of lycopeensupplementen te slikken.

Deze maaltijden bevatten veel lycopeen.

Onderzoeksvraag:
Verhoogt een laag folaatgehalte of vitamine B12-gehalte de kans op het krijgen van perifere neuropathie bij suikerpatiënten type 2?

Studieopzet:
Dit overzichtsartikel bevatte 16 studies over het serum folaatgehalte (1190 suikerpatiënten met perifere neuropathie en 1501 suikerpatiënten zonder perifere neuropathie) en 18 studies over het serum vitamine B12-gehalte (1239 suikerpatiënten met perifere neuropathie en 1562 suikerpatiënten zonder perifere neuropathie).

Resultaten en conclusies:
De onderzoekers vonden dat het serum folaatgehalte van suikerpatiënten met perifere neuropathie significant lager was dan van suikerpatiënten zonder perifere neuropathie [WMD = -1.64, 95% BI = -2.46 tot -0.81]. In de subgroepenanalyse werd dit significant verschil alleen teruggevonden onder de Chinese bevolking.

De onderzoekers vonden dat het serum vitamine B12-gehalte van suikerpatiënten met perifere neuropathie significant lager was dan van suikerpatiënten zonder perifere neuropathie [WMD = -70.86, 95% BI = -101.55 tot -40.17]. In de subgroepenanalyse werd dit significant verschil alleen teruggevonden onder de Chinese bevolking.

De onderzoekers concludeerden dat zowel een laag serum folaatgehalte als vitamine B12-gehalte de kans op het krijgen van perifere neuropathie onder suikerpatiënten type 2, met name onder de Chinese bevolking verhoogden.

Oorspronkelijke titel:
Serum folate, vitamin B12 levels and diabetic peripheral neuropathy in type 2 diabetes: A meta-analysis by Wang D, Zhai JX and Liu DW.

Link:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28081987

Extra informatie van El Mondo:
Vind hier meer studies over suikerziekte, folaat (ook wel foliumzuur genoemd) en vitamine B12.

Perifere neuropathie is een moeilijke term voor ziektes van de lange zenuwen naar de benen en de armen (het woord “perifeer” staat voor handen en voeten). Deze neuropathie veroorzaakt onder andere pijn, doofheid en gevoelloosheid in handen en voeten.

Hoge glucosewaarden en forse glucose-schommelingen, wat vaak bij suikerpatiënten het geval is, verstoren de stofwisseling van de zenuwen, waardoor ze onvoldoende voeding en zuurstof krijgen. Een gebrek aan voeding en zuurstof is schadelijk voor de zenuwen. Ze kunnen op een gegeven moment beschadigd raken. Beschadigde zenuwen bij suikerziekte wordt diabetische neuropathie genoemd. Als er één zenuw beschadigd raak, heet dit mononeuropathie en wanneer meerdere zenuwen getroffen zijn, heet dat polyneuropathie.

Onderzoeksvraag:
Verhoogt het hebben van overgewicht de kans op het krijgen van atriale fibrillatie?

Studieopzet:
Dit overzichtsartikel bevatte 25 prospectieve studies met in totaal 83006 mensen met atriale fibrillatie (hartritmestoornis) onder 2405381 deelnemers.

Resultaten en conclusies:
De onderzoekers vonden dat elke verhoging van het BMI met 5 punten de kans op het krijgen van atriale fibrillatie significant met 28% [RR = 1.28, 95% BI = 1.20-1.38, I2 = 97%] verhoogde. Significant wil zeggen, er kan met 95% betrouwbaarheid gezegd worden dat elke verhoging van het BMI met 5 punten de kans op het krijgen van atriale fibrillatie met 28% verhoogde.

De onderzoekers vonden dat elke verhoging van het buikomtrek met 10 cm de kans op het krijgen van atriale fibrillatie significant met 18% [RR = 1.18, 95% BI = 1.12-1.25, I2 = 73%, n = 5] verhoogde.

De onderzoekers vonden dat elke verhoging van het heupomtrek met 10 cm de kans op het krijgen van atriale fibrillatie significant met 32% [RR = 1.32, 95% BI = 1.16-1.51, I2 = 91%, n = 3] verhoogde.

De onderzoekers vonden dat elke verhoging van de taille-heupverhouding met 0.1 punt de kans op het krijgen van atriale fibrillatie significant met 9% [RR = 1.09, 95% BI = 1.02-1.16, I2 = 44%, n = 4] verhoogde.

De onderzoekers vonden dat elke verhoging van het vetmassa met 5 kg de kans op het krijgen van atriale fibrillatie significant met 9% [RR = 1.09, 95% BI = 1.02-1.16, I2 = 94%, n = 4] verhoogde.

De onderzoekers vonden dat elke verhoging van het lichaamsgewicht met 5 kg de kans op het krijgen van atriale fibrillatie significant met 10% [RR = 1.10, 95% BI = 1.08-1.13, I2 = 74%, n = 10] verhoogde.

De onderzoekers vonden een non-lineair verband tussen het BMI en de kans op het krijgen van atriale fibrillatie [p-non-lineair 0.0001] met een sterke associatie bij een hoger BMI.

De onderzoekers concludeerden dat algemene en abdominale adipositas (vetlijvigheid) en het hebben van een hoger lichaamsvet, de kans op het krijgen van atriale fibrillatie verhoogden.

Oorspronkelijke titel:
Body mass index, abdominal fatness, fat mass and the risk of atrial fibrillation: a systematic review and dose-response meta-analysis of prospective studies by Aune D, Sen A, […], Vatten LJ.

Link:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28194602

Extra informatie van El Mondo:
Vind hier meer studies over hart- en vaatziekten, overgewicht, vetconsumptie, overzichtsartikel/significant.

Overgewicht kan vastgesteld worden aan de hand van het BMI, buikomtrek, heupomtrek, taille-heupverhouding en het vetmassa.

Hartpatiënten hebben vaak overgewicht.

Voorkamerfibrillatie (VKF), ook wel atriale fibrillatie (AF) genoemd, is de meest frequent voorkomende hartritmestoornis, die meer dan 5% van de bevolking ouder dan 65 jaar treft. Atriale fibrillatie kan het gevolg zijn van een onderliggende hartziekte of spontaan optreden.

 

Onderzoeksvraag:
Verlaagt het eten van tomaten of het slikken van lycopeen de kans op het krijgen van hart- en vaatziekten onder volwassenen?

Studieopzet:
Dit overzichtsartikel bevatte 21 studies.

Resultaten en conclusies:
De onderzoekers vonden dat het eten van tomaten het LDL-cholesterolgehalte significant met 0.22 mmol/L [p = 0.006] verlaagde.

De onderzoekers vonden dat het eten van tomaten het plasma IL-6 gehalte significant met 0.25 punt [p = 0.03] verlaagde.

De onderzoekers vonden dat het eten van tomaten de flow-gemedieerde dilatatie (flow-mediated dilatation, FMD) significant met 2.53% [p = 0.01] verbeterde.

De onderzoekers vonden dat het slikken van lycopeen de systolische bloeddruk (de bovendruk) significant met 5.66 mmHg [p = 0.002] verlaagde.

De onderzoekers concludeerden dat zowel het eten van tomaten als het slikken van lycopeen de kans op het krijgen van hart- en vaatziekten onder volwassenen verlaagde.

Oorspronkelijke titel:
Tomato and lycopene supplementation and cardiovascular risk factors: A systematic review and meta-analysis by Cheng HM, Koutsidis G, […], Lara J.

Link:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28129549

Extra informatie van El Mondo:
Vind hier meer studies over hart- en vaatziekten en groenteconsumptie, carotenoiden.

Hartpatiënten hebben vaak een hoog LDL-cholescholgehalte en een hoge bloeddruk.

Deze producten uit de supermarkt zijn geschikt voor hartpatiënten.

Onderzoeksvraag:
Verlaagt het eten van peulvruchten de kans op het krijgen van hart- en vaatziekten?

Studieopzet:
Dit overzichtsartikel bevatte 11 prospectieve cohort studies met in totaal 367000 deelnemers, waarvan 18475 mensen met hart- en vaatziekten (7451 mensen met een coronaire hartziekte en 6336 mensen met een beroerte).

Er was weinig of geen heterogeniteit tussen de studies en er was geen publicatie bias.

Resultaten en conclusies:
De onderzoekers vonden dat het eten van veel peulvruchten vergeleken met weinig, de kans op het krijgen van zowel hart- en vaatziekten als coronaire hartziekte significant met 10% [RR = 0.90, 95% BI = 0.84-0.97] verlaagde.

De onderzoekers vonden geen verband tussen het eten van peulvruchten en het krijgen van een beroerte.

De onderzoekers concludeerden dat het eten van veel peulvruchten de kans op het krijgen van zowel hart- en vaatziekten als coronaire hartziekte verlaagde. Echter, het eten van peulvruchten verlaagde niet de kans op het krijgen van een beroerte.

Oorspronkelijke titel:
Legume consumption and CVD risk: a systematic review and meta-analysis by Marventano S, Izquierdo Pulido M, […], Grosso G.

Link:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28077199

Extra informatie van El Mondo:
Vind hier meer studies over hart- en vaatziekten en groenteconsumptie.

De Gezondheidsraad (het hoogste Nederlandse voedingsadviesorgraan) raadt minimaal 200 gram groenten per dag aan. Waarom u dagelijks minimaal 200 gram groenten moet eten, kunt u hier lezen.

Deze maaltijden leveren peulvruchten.

Onderzoeksvraag:
Verlaagt het eten van soja de kans op het krijgen van hart- en vaatziekten?

Studieopzet:
Dit overzichtsartikel bevatte 10 prospectieve cohort studies en 7 patiënt-controle studies met in totaal 17269 mensen met hart- en vaatziekten waarvan 6265 mensen met een beroerte, 10806 mensen met coronaire hartziekte en 198 mensen met andere oorzaken. 

Resultaten en conclusies:
De onderzoekers vonden dat het eten van veel soja vergeleken met weinig, de kans op het krijgen van hart- en vaatziekten significant met 26% [SRR = 0.74, 95% BI = 0.58-0.95] verlaagde. Dit significant verlaagde risico werd met name teruggevonden in patiënt-controle studies [SRR = 0.63, 95% BI = 0.51-0.77], onder Aziaten [SRR = 0.77, 95% BI = 0.67-0.90] en onder vrouwen [SRR = 0.83, 95% BI = 0.69-0.99].

De onderzoekers vonden in de subgroepenanalyses dat het eten van tofu de kans op het krijgen van hart- en vaatziekten significant met 20% [SRR = 0.80, 95% BI = 0.64-1.00] verlaagde.

De onderzoekers vonden dat het eten van soja de kans op het krijgen van een beroerte significant met 18% [SRR = 0.82, 95% BI = 0.68-0.99] verlaagde. Significant wil zeggen, er kan met 95% betrouwbaarheid gezegd worden dat het eten van soja het krijgen van een beroerte verlaagt.  

De onderzoekers vonden dat het eten van soja de kans op het krijgen van een coronaire hartziekte significant met 17% [SRR = 0.83, 95% BI = 0.72-0.95] verlaagde.

De onderzoekers vonden geen verband tussen soja-isoflavonen en de kans op het krijgen van hart- en vaatziekten, een beroerte of coronaire hartziekte.

De onderzoekers concludeerden dat het eten van soja, met name tofu de kans op het krijgen van hart- en vaatziekten, een beroerte en coronaire hartziekte, met name onder Aziaten en vrouwen verlaagde. Echter, dit verlaagde risico werd niet teruggevonden voor soja-isoflavonen.

Oorspronkelijke titel:
Association between consumption of soy and risk of cardiovascular disease: A meta-analysis of observational studies by Yan Z, Zhang X, […], Dong W.

Link:
http://journals.sagepub.com/doi/full/10.1177/2047487316686441

Extra informatie van El Mondo:
Vind hier meer studies over hart- en vaatziekten en sojaconsumptie. Beroerte en coronaire hartziekte zijn de subgroepen binnen hart- en vaatziekten.

Isoflavonen zijn de polyfenolen in sojaproducten. Tot de sojaproducten behoren onder andere tofu, tempeh en miso.

Deze maaltijden bevatten tofu.

Onderzoeksvraag:
Verlaagt het eten van soja de kans op het krijgen van hart- en vaatziekten?

Studieopzet:
Dit overzichtsartikel bevatte 10 prospectieve cohort studies en 7 patiënt-controle studies met in totaal 17269 mensen met hart- en vaatziekten waarvan 6265 mensen met een beroerte, 10806 mensen met coronaire hartziekte en 198 mensen met andere oorzaken. 

Resultaten en conclusies:
De onderzoekers vonden dat het eten van veel soja vergeleken met weinig, de kans op het krijgen van hart- en vaatziekten significant met 26% [SRR = 0.74, 95% BI = 0.58-0.95] verlaagde. Dit significant verlaagde risico werd met name teruggevonden in patiënt-controle studies [SRR = 0.63, 95% BI = 0.51-0.77], onder Aziaten [SRR = 0.77, 95% BI = 0.67-0.90] en onder vrouwen [SRR = 0.83, 95% BI = 0.69-0.99].

De onderzoekers vonden in de subgroepenanalyses dat het eten van tofu de kans op het krijgen van hart- en vaatziekten significant met 20% [SRR = 0.80, 95% BI = 0.64-1.00] verlaagde.

De onderzoekers vonden dat het eten van soja de kans op het krijgen van een beroerte significant met 18% [SRR = 0.82, 95% BI = 0.68-0.99] verlaagde. Significant wil zeggen, er kan met 95% betrouwbaarheid gezegd worden dat het eten van soja het krijgen van een beroerte verlaagt.  

De onderzoekers vonden dat het eten van soja de kans op het krijgen van een coronaire hartziekte significant met 17% [SRR = 0.83, 95% BI = 0.72-0.95] verlaagde.

De onderzoekers vonden geen verband tussen soja-isoflavonen en de kans op het krijgen van hart- en vaatziekten, een beroerte of coronaire hartziekte.

De onderzoekers concludeerden dat het eten van soja, met name tofu de kans op het krijgen van hart- en vaatziekten, een beroerte en coronaire hartziekte, met name onder Aziaten en vrouwen verlaagde. Echter, dit verlaagde risico werd niet teruggevonden voor soja-isoflavonen.

Oorspronkelijke titel:
Association between consumption of soy and risk of cardiovascular disease: A meta-analysis of observational studies by Yan Z, Zhang X, […], Dong W.

Link:
http://journals.sagepub.com/doi/full/10.1177/2047487316686441

Extra informatie van El Mondo:
Vind hier meer studies over hart- en vaatziekten en sojaconsumptie. Beroerte en coronaire hartziekte zijn de subgroepen binnen hart- en vaatziekten.

Isoflavonen zijn de polyfenolen in sojaproducten. Tot de sojaproducten behoren onder andere tofu, tempeh en miso.

Deze maaltijden bevatten tofu.

Onderzoeksvraag:
Verhoogt het drinken van frisdrank de kans op het krijgen van het metabole syndroom?

Studieopzet:
Dit overzichtsartikel bevatte 8 cross-sectionele studies en 4 prospectieve cohort studies met in totaal 56244 deelnemers. De leeftijd varieerde tussen 6 en 98 jaar. 

Resultaten en conclusies:
De onderzoekers vonden in gepoolde analyses dat het drinken van frisdrank de kans op het krijgen van het metabole syndroom verhoogde.

De onderzoekers vonden in cross-sectionele studies dat het drinken van suikergezoete frisdrank de kans op het krijgen van het metabole syndroom significant met 46% [RR = 1.46, 95% BI = 1.18-1.91] verhoogde. Echter, dit significant verhoogde risico werd niet teruggevonden in cohort studies.

De onderzoekers vonden in cross-sectionele studies dat het drinken van zoetstofgezoete frisdrank de kans op het krijgen van het metabole syndroom significant met 145% [RR = 2.45, 95% BI = 1.15-5.14] verhoogde.

De onderzoekers vonden in prospectieve cohort studies dat het drinken van zoetstofgezoete frisdrank de kans op het krijgen van het metabole syndroom significant met 32% [RR = 1.32, 95% BI = 1.21-1.44] verhoogde.

De onderzoekers concludeerden dat het drinken van frisdrank, met name zoetstofgezoete frisdrank de kans op het krijgen van het metabole syndroom verhoogde.

Oorspronkelijke titel:
Soft drink intake and the risk of metabolic syndrome: A systematic review and meta-analysis by Narain A, Kwok CS and Mamas MA.

Link:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28074617

Extra informatie van El Mondo:
Lees hier over overgewicht en het metabole syndroom.

Mensen met het metabole syndroom wordt aangeraden te kiezen voor maaltijden/producten met maximaal 30 En% vet, waarvan maximaal 7 En% verzadigd vet en minimaal 1.5 gram vezels per 100 kcal. Welke producten/maaltijden uit de supermarkt geschikt zijn voor mensen met het metabole syndroom kunt u hier opzoeken.

Onderzoeksvraag:
Verlaagt het eten van flavonoïden de kans op mortaliteit?

Studieopzet:
Dit overzichtsartikel bevatte 10 prospectieve cohort studies.

Resultaten en conclusies:
De onderzoekers vonden dat het eten van veel flavonoïden vergeleken met weinig, de kans op doodgaan aan alle oorzaken (all-cause mortaliteit) significant met 18% [RR = 0.82, 95% BI = 0.72-0.92] verlaagde. Het risico was het laagste bij 200 mg flavonoïden per dag.

De onderzoekers vonden dat het eten van veel flavonoïden vergeleken met weinig, de kans op doodgaan aan hart- en vaatziekten niet significant met 15% [RR = 0.85, 95% BI = 0.70-1.03] verlaagde. Niet significant wil zeggen, er is geen verband bij een 95% betrouwbaarheid.

De onderzoekers vonden dat het eten van veel flavonoïden vergeleken met weinig, de kans op doodgaan aan coronaire hartziekte niet significant met 26% [RR = 0.74, 95% BI = 0.54-1.02] verlaagde.

De onderzoekers concludeerden dat het eten van 200 mg flavonoïden per dag de kans op doodgaan aan alle oorzaken (all-cause mortaliteit) verlaagde. Echter, het verlaagde niet de kans op doodgaan aan hart- en vaatziekten of coronaire hartziekte.

Oorspronkelijke titel:
Dietary total flavonoids intake and risk of mortality from all causes and cardiovascular disease in the general population: a systematic review and meta-analysis of cohort studies by Liu XM, Liu YJ, [...], He QQ.

Link:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28054441

Extra informatie van El Mondo:
Vind hier meer studies over hart- en vaatziekten en flavonoïden.

Onderzoeksvraag:
Verlaagt het eten van carotenoïden de kans op het krijgen van heupfractuur?

Studieopzet:
Dit overzichtsartikel bevatte 5 prospectieve cohort studies en 2 patiënt-controle studies met in totaal 140265 deelnemers, waarvan 4324 mensen met fracturen. De leeftijd was 50 jaar en ouder (50-80 jaar). 80% van de studies was post-menopauzale vrouwen.

De follow-up duur van de cohort studies varieerde tussen 3.7 en 18 jaar.

Er was geen publicatie bias.

Resultaten en conclusies:
De onderzoekers vonden dat het eten van veel carotenoïden vergeleken met weinig, de kans op het krijgen van heupfractuur niet significant met 28% [OR = 0.72, 95% BI = 0.51-1.01, I2 = 59.4%, p = 0.06] verlaagde.

De onderzoekers vonden dat het eten van veel beta-caroteen vergeleken met weinig, de kans op het krijgen van heupfractuur significant met 28% [OR = 0.72, 95% BI = 0.54-0.95] verlaagde.

De onderzoekers vonden geen verband tussen het bloed carotenoïdengehalte en de kans op het krijgen van heupfractuur [OR = 0.83, 95% BI = 0.59-1.17].

De onderzoekers vonden in de subgroepenanalyses dat het eten van veel beta-caroteen vergeleken met weinig, de kans op het krijgen van heupfractuur onder mannen significant met 47% [OR = 0.57, 95% BI = 0.40-0.81] verlaagde.

De onderzoekers vonden in de subgroepenanalyses dat het eten van veel beta-caroteen vergeleken met weinig, de kans op het krijgen van heupfractuur onder mensen ouder dan 60 jaar significant met 43% [OR = 0.57, 95% BI = 0.40-0.81] verlaagde.

De onderzoekers vonden in de subgroepenanalyses dat het eten van veel beta-caroteen vergeleken met weinig, de kans op het krijgen van heupfractuur onder mensen met een normaal gewicht (BMI ≤ 25) significant met 38% [OR = 0.62, 95% BI = 0.40-0.96, p = 0.03] verlaagde.

De onderzoekers vonden in de subgroepenanalyses dat het eten van veel beta-caroteen vergeleken met weinig, de kans op het krijgen van heupfractuur onder Aziaten significant met 38% [OR = 0.62, 95% BI = 0.40-0.96, p = 0.03] verlaagde.

De onderzoekers concludeerden dat het eten van veel beta-caroteen de kans op het krijgen van heupfractuur onder Aziatische mannen ouder dan 60 jaar met een normaal gewicht verlaagde.

Oorspronkelijke titel:
Carotenoids and risk of fracture: a meta-analysis of observational studies by Xu J, Song C, [...], X L.

Link:
http://www.impactjournals.com/oncotarget/index.php?journal=oncotarget&page=article&op=view&path[]=13678&path[]=43468

Extra informatie van El Mondo:
Vind hier meer studies over ouderdom en carotenoïden.

Beta-caroteen geeft de karakteristieke kleur aan oranje en gele groenten en fruit.
Deze maaltijd bevat veel beta-caroteen.

Onderzoeksvraag:
Verlaagt het slikken van calciumsupplementen het cholesterolgehalte?

Studieopzet:
Dit overzichtsartikel bevatte 22 clinische studies met in totaal 4071 deelnemers.

De studieduur varieerde tussen 2 weken en 5 jaar.  

Resultaten en conclusies:
De onderzoekers vonden dat het slikken van calciumsupplementen het LDL-cholesterolgehalte (slecht cholesterol) significant met 0.12 mmol/L [95% BI = -0.22 tot -0.02, I2 = 78.6%] verlaagde. Echter, het effect nam af wanneer naast calcium ook vitamine D werd geslikt.

De onderzoekers vonden dat het slikken van calciumsupplementen het HDL-cholesterolgehalte (goed cholesterol) significant met 0.05 mmol/L [95% BI = 0.00 tot 0.10, I2 = 97.1%] verhoogde.

De onderzoekers vonden geen verband tussen het slikken van calciumsupplementen en het triglyceridengehalte.

De onderzoekers concludeerden dat het slikken van calciumsupplementen het slechte cholesterolgehalte (LDL-cholesterol) verlaagde en het goede cholesterolgehalte (HDL-cholesterol) verhoogde.

Oorspronkelijke titel:
The Effects of Dietary Calcium Supplements Alone or With Vitamin D on Cholesterol Metabolism: A Meta-Analysis of Randomized Controlled Trials by Chen C, Ge S, […], Li C.

Link:
http://journals.lww.com/jcnjournal/Abstract/publishahead/The_Effects_of_Dietary_Calcium_Supplements_Alone.99526.aspx

Extra informatie van El Mondo:
Vind hier meer studies over hart- en vaatziekten, cholesterol en calcium.